Η έκρηξη του κορωνοϊού – Covid19, σύμφωνα με τους ειδικούς, ξεκίνησε στην πόλη Γιουχάν της Κίνας και πρωτοαναφέρθηκε την 31η Δεκεμβρίου του 2019. Έκτοτε, έχει εξαπλωθεί ραγδαία ανά την υφήλιο με περιστατικά πλέον σε κάθε χώρα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στις 11 Μαρτίου του 2020 κι ως συνέπεια της επίδρασης που έχει η εξάπλωση του κορωνοϊού, προχώρησε να χαρακτηρίσει την κατάσταση ως πανδημία. Σημερινές μάλιστα μετρήσεις δείχνουν ότι περίπου 640.000 άτομα έχουν μολυνθεί και πέραν των 30.000 θανάτων έχουν επίσημα καταγραφεί.
Η επίδραση που έχει σε παγκόσμιο επίπεδο ο κορωνοϊός στον πληθυσμό (δημογραφικά στοιχεία), στην οικονομία, στα ταξίδια και εν τέλει στις επιχειρήσεις είναι ήδη ιδιαίτερα σημαντική και ίσως γίνει ακόμα χειρότερη το προσεχές διάστημα. Οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για την αποτροπή περαιτέρω εξάπλωσης του ιού, με το πιο σημαντικό ως τώρα, την απαγόρευση άσκοπης κυκλοφορίας των πολιτών (lockdown). Επίσης εκπονούνται σχέδια που θα βοηθήσουν οικονομικά τις επιχειρήσεις και την οικονομία. Είναι επομένως αυτονόητο, υπό τις εξελίξεις αυτές, πως εργοδότες και εργοδοτούμενοι θα πρέπει να ξεκινήσουν να εξετάζουν τα εργασιακά ζητήματα που ανακύπτουν, αλλά και να προγραμματίζουν έναντι των πιθανών επιπτώσεων που θα ανακύψουν.
Ο εργοδότης έχει μια σειρά από υποχρεώσεις προς τους εργοδοτούμενους που πρέπει να συνεκτιμήσει όσον αφορά τον κορωνοϊό. Η γενική αρχή είναι ότι κάθε εργοδότης πρέπει να διασφαλίζει την ασφάλεια, υγεία και ευημερία στην εργασία όλων των εργοδοτούμενών του. Επίσης, πρέπει να διασφαλίζει, καθόσον είναι εύλογα εφικτό, ότι πρόσωπα που δεν εργοδοτούνται από αυτόν, αλλά μπορεί να επηρεαστούν από τις δραστηριότητες της επιχείρησης του (πχ πελάτες) δεν θα εκτίθενται σε κίνδυνο.
Ο εργοδοτούμενος από την άλλη, πρέπει να επισημανθεί, ότι έχει υποχρέωση να προστατεύσει τη δική του προσωπική υγεία αλλά και των συναδέλφων του στην εργασία. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να ακολουθεί και να συμμορφώνεται με τις εύλογες οδηγίες του εργοδότη του για το σκοπό αυτό, αλλά και ο ίδιος να ενεργεί υπεύθυνα για την υγεία του, όχι μόνο εντός του εργασιακού του χώρου, αλλά κι εκτός αυτού. Επιπλέον ο εργοδοτούμενος βρίσκεται κάτω από την υποχρέωση να ενεργεί υπό τέτοιο τρόπο ώστε να μην παραβεί την εμπιστοσύνη προς τον εργοδότη του (trust & confidence), ενώ επίσης υπάρχουν επιπρόσθετες υποχρεώσεις του εργοδοτούμενου που αναφέρονται στις ατομικές συμβάσεις εργασίας τους ή σε πειθαρχικές διαδικασίες ή στη πολιτική της εκάστοτε επιχείρησης για την ασφάλεια και υγεία στον εργασιακό χώρο.
Τι γίνεται όμως στη περίπτωση που η κατάσταση με τον ιό χειροτερεύσει ομοίως και η οικονομική επίδραση αυτού και ο εργοδότης προσανατολίζεται να αναστείλει τη λειτουργία της επιχείρησης του ή ακόμα να κλείσει αυτή ή μέρος της;
Το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών ασφαλίσεων (ΥΕΠΚΑ) προχώρησε σε λήψη μέτρων στήριξης σε επιχειρήσεις και εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα (ειδική άδεια γονέων, επιδόματα στήριξης εργαζομένων κτλπ). Ειδικά για τις επιχειρήσεις, το σχέδιο που αυτή τη στιγμή υπάρχει αφορά αυτές που έχουν αποφασίσει όπως αναστείλουν τις εργασίες τους και σε όσες θα συνεχίσουν τη λειτουργία τους και θα υποστούν μείωση κύκλου εργασιών πέραν του ποσοστού το 25%. Στόχος του μέτρου, με βάση το ΥΕΠΚΑ, είναι να αποφευχθούν οι απολύσεις εργαζομένων και ταυτόχρονα οι τελευταίοι να λαμβάνουν ανεργιακό επίδομα για όσο χρονικό διάστημα η επιχείρηση θα βρίσκεται σε αναστολή εργασιών. Προϋπόθεση έγκρισης είναι προφανώς η υποβολή σχετικής αίτησης από τον εργοδότη και ικανοποίησης των πιο πάνω κριτηρίων.
Μέχρις στιγμής δεν έχουν ανακοινωθεί οποιαδήποτε άλλα ή περαιτέρω μέτρα σε εγχώριο επίπεδο, αν και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, υπό τη βασική προϋπόθεση ότι ο ιός έχει άμεσα προσβάλει την επιχείρηση και έχει προκαλέσει άρση των εργασιών άνευ ευθύνης του εργοδότη, τότε, παρέχεται η δυνατότητα στον εργοδότη να επιβάλλει στον εργοδοτούμενο να παραμείνει μακριά από την εργασία του χωρίς να υποχρεούται στην καταβολή μισθού. Εξετάζεται επίσης σε αυτή τη περίπτωση και η δυνατότατα στο κατά πόσο μπορεί να προσφερθεί στον εργοδοτούμενο εναλλακτική εργασία σε άλλη θέση στην επιχείρηση.
Στην Ελλάδα για παράδειγμα η κυβέρνηση πολύ πρόσφατα προχώρησε με νομοθετική ρύθμιση δια της οποίας επιτρέπει στον εργοδότη να επιβάλει στην επιχείρηση την εκ περιτροπής εργασία με ταυτόχρονη φυσικά καταβολή έως του ήμισυ των μισθών των υπαλλήλων της επιχείρησης. Μέτρο που ενδεχομένως να εφαρμοσθεί και στην Κύπρο στο εγγύς μέλλον.
Φυσικά υπάρχει και το περιθώριο για τη λήψη διάφορων άλλων μέτρων από τον εργοδότη ως ανταπόκριση στη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί από τον ιό. Για παράδειγμα μπορεί να ζητήσει από τους εργοδοτουμένους του να εργάζονται από το σπίτι για την αποφυγή εξάπλωσης του ιού εντός της επιχείρησης. Το μέτρο αυτό για να εφαρμοσθεί ενδεχομένως να χρειάζεται αναθεώρηση της πολιτικής του εργοδότη για εργασία από το σπίτι για να διασφαλιστεί η εφαρμογή του μέτρου αυτού από τους εργαζόμενους. Ενδεχόμενο μέτρο είναι και η αναθεώρηση από το εργοδότη των εργατοωρών και/ή του μισθού των εργαζομένων, ώστε να αντικατοπτρίζει τις ανάγκες τις επιχείρησης. Επιπλέον, μπορεί να ζητηθεί από τους εργοδοτούμενους να λάβουν μέρος της ετήσιας τους άδειας ή να ζητηθεί από αυτούς, σε εθελοντική μορφή, να λάβουν άδεια άνευ πληρωμής ή ακόμα και σαββατική άδεια. Θα μπορούσε επίσης ο εργοδότης να εξετάσει κατά πόσο είναι προς το συμφέρον η αναστολή των ετήσιων αυξήσεων και/ή των μπόνους ή να λάβει μέτρα για την απαγόρευση ταξιδιών και/ή σε μείωση άλλων λειτουργικών εξόδων της επιχείρησης. Σημειώνουμε όμως ότι τα πλείστα από τα πιο πάνω μέτρα που ενδεχομένως ληφθούν από τον εργοδότη στο μέγεθος και βαθμό που επηρεάζουν τους εργοδοτούμενους, χρειάζονται την συγκατάθεση αυτών και είναι πιθανόν να την λάβουν ειδικά όταν τα μέτρα αυτά γίνονται για να περιοριστεί ο κίνδυνος ύπαρξης πλεονάζοντος προσωπικού και πως τα μέτρα αυτά, ειδικά των ενδεχόμενων μειώσεων των μισθών θα τύχουν εφαρμογής τουλάχιστον στον ίδιο μέτρο και κατ’ αναλογία και την διοίκηση του εργοδότη.
